Durante o Tema 2 falamos sobre o Marco Común Europeo de Referencia para as linguas, centrándonos nos seus obxectivos, métodos e prioridades. Partindo desta temática, nesta entrada gustaríame falar sobre qué é o MCER e cal é o seu rol na ensinanza de idiomas a nivel europeo, ademais de facer unha pequena reflexión sobre o seu sistema de niveis.
O Marco Común Europeo de Referencia para as linguas é un estándar europeo que serve para medir o nivel de comprensión e expresión oral e escrita nunha determinada lingua. Arredor do mundo hai varios marcos de referencia con obxetivos similares, como o Consello Americano para o Ensino de Linguas Estranxeiras (ACTFL, American Council on the Teaching of Foreign Languages Proficiency Guidelines), os exames de competencias lingüísticas canadienses (CLB, Canadian Language Benchmarks) e a escala de competencia da ILR (Interagency Language Roundtable). O MCER non está ligado a ningún exame de idiomas específico, pero moitos exames de certificación están baseados no MCER (os da EOI, os de Cambridge...). O MCER foi especificamente deseñado para aplicarse a calquera idioma europeo, polo que pode utilizarse para describir as túas competencias en inglés, en francés ou mesmo en ruso.
O MCER foi deseñado polo Consello de Europa nos anos 90, como parte dun proxecto máis amplio para promover a colaboración entre os distintos organismos de ensino de idiomas de todos os países europeos. O Consello de Europa tamén desexaba facilitarlle ás empresas e ás institucións educativas o proceso de avaliación da competencia lingüística dos candidatos. O MCER está moi extendido no ensino de idiomas en Europa, e en moitos países substituíu aos sistemas de niveis que se usaban anteriormente para o ensino de idiomas estranxeiros. Antes, cada sistema educativo europeo definía os seus propios niveis no proceso de ensinanza-aprendizaxe dunha segunda lingua. Esta disparidade supoñía que calquera intento de equiparación de sistemas, cursos e títulos de idiomas fose unha tarefa imposible.
Podemos afirmar entón que o MCER construíu un novo escenario de aprendizaxe de idiomas para os estudantes de todos os países europeos, e a anterior disparidade converteuse nun novo modelo de seis niveis (tres niveis base, A, B e C, subdivididos cada un en 1 e 2) que serve como guía común para a aprendizaxe e o ensino de idiomas. O obxetivo deste sistema é dobre: por unha lado, identificar as diferentes etapas que dividen o proceso de aprendizaxe dun idioma estranxeiro; e por outro, describir con maior detalle que é o que debe saber facer un estudante en cada unha desas etapas. Actualmente, a maioría dos ministerios de educación de Europa contan con obxectivos didácticos baseados no MCER. A súa adopción é moito máis escasa fóra de Europa, aínda que determinados países de Asia e América Latina adoptárono nos seus sistemas educativos.
O nivel A serve para encadrar aos estudantes cun nivel básico. Tanto no nivel A1 (acceso) como no A2 (plataforma), o alumnado debe comunicarse de forma moi elemental, respondendo a situacións cotiás que xa coñecen de antemán con frases moi sinxelas. O estudante aínda non sabe diferenciar os diferentes rexistros do idioma e o seu ton é sempre informal.
No nivel B, o obxetivo é alcanzar unha maior independencia comunicativa. Mentres que no B1 (umbral) o estudante xa empeza a manexarse en situacións coñecidas de traballo, estudos ou lecer, no B2 (avanzado) é necesario entender e falar de temas diversos, xustificar opinións, manter unha conversación cun nativo, etc. O que se pide é saír do ámbito cotián e familiar para empezar a manexarse nun ámbito máis profesional.
Alcanzar os niveis C1 (dominio operativo eficaz) e C2 (maestría) é o paso máis complexo. Aquí é onde o alumnado debe ser capaz de captar os matices lingüísticos do idioma, unha tarefa complicada mesmo para os falantes nativos. Non só é necesario expresarse de forma fluída e espontánea, senón tamén entender practicamente calquera situación comunicativa e escribir ou falar de calquera tema por moi complexo que sexa.
A pesar da súa simplicidade, este sistema de niveis xera ás veces frustración nos alumnos. O ascenso pola escaleira de niveis pode ser moi rápido nas primeiras etapas, pero vaise prolongando a medida que se sube de nivel, o que pode levar ao estudantes a abandonar o estudo do idioma. Os niveis son tan amplios nalgúns casos que, por exemplo, o paso polo nivel B pode volverse eterno para algúns estudantes. De feito, un punto a criticar sobre o MCER é a amplitude dos seus niveis, xa que cada un engloba un abanico de competencias e habilidades demasiado grande. Por exemplo, un estudante que acabe de alcanzar o nivel B1 está moi por detrás dun estudante que esté a punto de dominar todas as competencias e habilidades do nivel B2, pero ambos os estudantes encádranse como estudantes de nivel B1. Os profesores deberían subdividir cada un dos seis niveles en subniveis máis pequenos (B1.1, B1.2...) para poder deseñar mellor as unidades e adaptalas ao nivel concreto do alumnado.
A pesar disto, o MCER é unha forma cómoda e estandarizada de concretar o teu nivel en dous ou máis idiomas. Tanto nas escolas como na universidade, o MCER é o marco normalizado en toda Europa e pode utilizarse sen problemas. Sen embargo, nos ámbitos de búsqueda de traballo, poñer as túas competencias no idioma segundo o MCER non adoita ser suficiente, e é preferible concretar a puntuación que obtiveches un exame oficial estandarizado (Cambridge, TCF, Noken...) e explicitar as situacións nas que utilizaches as túas competencias no idioma (estudos ou traballo no estranxeiro, etc.).
Enlaces relacionados:
¡Hola Lidia!
ResponderEliminarMe ha encantado tu explicación del MCER, clara y concisa. Concuerdo contigo en que cuanto más arriba vayas en la escalera, más te costará avanzar; sin embargo, cuando dices que los profesores deberían subdividir los niveles, no estoy tan de acuerdo. Este es el principal problema de las Escuelas Oficiales de Idiomas. En la EOI de Pontevedra, como ejemplo, necesitas dos años para poder completar el nivel B1 y otros dos para el B2 (que era el más alto que ofertaban cuando yo estudié). Hoy en día necesitas otros cuatro años para poder llegar al C2. Es esta lentitud del proceso la que hace que la tasa de abandono de las EOIs sea tan grande. El alumnado prefiere quedarse en un nivel B1/B2, que les sirve para comunicarse en la lengua extranjera, y no "perder" otros cuatro años de su vida.
En cuanto al Marco en sí, como bien dices es una forma cómoda de estandarizar los idiomas y una buena herramienta para ajustar la enseñanza de segundas o terceras lenguas. Sin embargo, el mayor fallo que encuentro en esto es la desinformación del alumnado. Yo tuve la buena suerte de conocerlo en el instituto, pero son muchos los compañeros que llegaron a la carrera sin saber que existía el MCER, y esto fue 12 años después de su publicación. Lo que intento decir con esto es que estamos ante una herramienta con un gran potencial educativo y que está siendo utilizada para evaluarnos, sin embargo son muchos los estudiantes que no lo conocen o no saben qué implica tener un cierto nivel u otro.